Chrapanie to nie nawyk, ale sygnał o nieprawidłowościach w organizmie. Czynnikami ryzyka są m.in. otyłość, palenie, nieprawidłowości w obrębie dróg oddechowych, alergie czy infekcje. Nieleczone, może przerodzić w groźny bezdech senny. Sprawdź, jakimi metodami leczy się chrapanie.
Statystycznie z chrapaniem zmaga się około 5% mężczyzn i 2% kobiet. Na liczby te trzeba jednak wziąć poprawkę – istnieje bowiem ogromny odsetek pacjentów, którzy problemu tego nigdy nie zgłaszają. Ryzyko chrapania zwiększa się z wiekiem. Po 60. roku życia wzrasta aż do 60% u mężczyzn i 40% u kobiet. (*)
Czym jest chrapanie?
Chrapanie to utrudniony przepływ powietrza przez drogi oddechowe. W czasie snu mięśnie naszego ciała wiotczeją – to niezbędny element prawidłowej regeneracji. Spadek napięcia dotyczy też mięśniówki gardła – gdy opada ona do dołu, zaczyna dotykać tylnej części i nasady języka. Światło dróg oddechowych pozostaje otwarte, jednak wdychane powietrze napotyka opór. Sytuacja pogarsza się, gdy w drogach oddechowych występuje choćby niewielki obrzęk. Powietrze wprowadzane do płuc wprawia podniebienie miękkie i języczek w drgania. To właśnie to drganie powoduje wibrujący dźwięk przy oddychaniu.
Chrapiemy głośniej, gdy leżymy na plecach. Zmiana pozycji na boczną nie zawsze jednak przynosi oczekiwaną ciszę. Tym bardziej nie usuwa problemu, jakim jest utrudniony przepływ powietrza przez gardło.
Czy chrapanie jest groźne?
Samo chrapanie nie jest klasyfikowane jako choroba, stanowi jednak objaw poważnych nieprawidłowość w organizmie. Osoba z zaburzonym przepływem powietrza przez drogi oddechowe śpi płycej, a sen nie przynosi jej oczekiwanej regeneracji. W rezultacie budzimy się zmęczeni, mamy problem z regularnością snu, w ciągu dnia pojawiają się zaburzenia koncentracji i pamięci. Nieleczone chrapanie może potęgować objawy nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca oraz innych istniejących schorzeń.
Chrapanie jest też pierwszym objawem bezdechu sennego. Nie u każdego chrapiącego rozwija się ta choroba, jednak prowadzą do niej te same czynniki. Bezdech senny to stan, w którym w wyniku stykania się tkanek światło dróg oddechowych zostaje całkowicie zamknięte. Na kilkanaście sekund następuje przerwa w dostawie tlenu. Zwiększa się poziom dwutlenku węgla w organizmie, co alarmuje mózg o konieczności uruchomienia dodatkowych mechanizmów obronnych. Epizod bezdechu sennego kończy się gwałtownym nabraniem powietrza, któremu towarzyszy mikrowybudzenie. W ciągu nocy pacjent może tak wybudzać się nawet kilkadziesiąt razy, choć zwykle nie są to wybudzenia świadome.
Nieleczony bezdech senny nasila objawy niedotlenienia: problemy z koncentracją, uczucie zmęczenia, rozdrażnienie, wahania emocjonalne, a nawet agresję lub depresję. Choroba ta prowadzi też do poważnych powikłań sercowo-naczyniowych.
Jakie są przyczyny chrapania?
Aż 80% pacjentów zmagających się z chrapaniem i bezdechem sennym stanowią mężczyźni. Kobiety zaczynają chrapać po menopauzie – wcześniej przed nadmiernym wiotczeniem mięśni chronią je żeńskie hormony płciowe.
Czynnikami, które przyczyniają się do chrapania, są m.in.:
- Otyłość
- Palenie papierosów
- Spożywanie alkoholu przed snem
- Specyficzna budowa – krótka szyja
- Nieprawidłowości w budowie anatomicznej górnych dróg oddechowych, np. skrzywiona przegroda nosowa
- Obecność polipów w nosie i zatokach
- Częste infekcje zatok i gardła
- Przerost migdałków podniebiennych lub gardłowych
- Osłabienie mięśniówki gardła
- Obrzęk ścian dróg oddechowych, np. będący wynikiem alergii
- Wydłużony języczek lub podniebienie miękkie
Ryzyko chrapania i bezdechu sennego wzrasta wraz z wiekiem. Jednak problemy te występują nawet u dzieci. Zarówno u najmłodszych, jak i u starszych osób wymagają jak najszybszego leczenia.
Jak leczyć chrapanie?
Podstawą leczenia chrapania i bezdechu sennego jest wyeliminowanie przyczyny nieprawidłowości. Po postawieniu diagnozy laryngolog wyznacza konkretną drogę leczenia. Czasem wymaga to wykonania dodatkowych badań, np. tomografii komputerowej nosa i zatok, testów alergicznych itp.
W wielu przypadkach poprawę przynosi zmiana stylu życia: rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu czy rozprawienie się z otyłością. W przypadku wad anatomicznych najprostszym rozwiązaniem jest zabieg chirurgiczny (np. korekta skrzywionej przegrody nosowej), a przy częstych infekcjach lub alergii – zastosowanie leków z grupy glikokortykosteroidów lub leków przeciwhistaminowych.
W leczeniu chrapania i bezdechu sennego wykorzystuje się też specjalne nakładki na noc, przypominające nieco ruchome aparaty ortodontyczne. Inną często stosowaną metodą są aparaty CPAP – przez specjalną maskę wtłaczają one dodatnie ciśnienie w drogi oddechowe. Dzięki temu światło gardła pozostaje cały czas otwarte, a powietrze może swobodnie przepływać.
Jedną z najskuteczniejszych metod jest plastyka gardła wykonywana przy zastosowaniu radioterapii lub laseroterapii. Polega ona na ogrzaniu i utwardzeniu tkanek, dzięki czemu światło dróg oddechowych ulega znacznemu rozszerzeniu. Za najmniej uciążliwą uznaje się laseroterapię – pacjent już w dniu zabiegu może wrócić do domu, nie obowiązują go też ograniczenia żywieniowe. W czasie takiego zabiegu chirurg może dodatkowo np. skrócić wydłużony języczek.
(*) Kalecińska E., Kawala B, Brzecka A, Maślanka T i Kucharski P, Możliwości zmniejszenia chrapania i bezdechów śródsennych przez stomatologa [w:] „Dent. Med. Probl.” 43(4), s. 519-523.
