Przewlekły katar, zła dieta, zmiany hormonalne, palenie – wszystkie te czynniki mogą być przyczyną powstawania polipów. Zmiany w błonie śluzowej przeważnie mają niezłośliwy charakter. Wymagają jednak leczenia. Zajmują się nim m.in. laryngolog, gastrolog i ginekolog – w zależności od lokalizacji polipów.
Polipy wzbudzają wśród pacjentów niepokój, ponieważ kojarzone bywają z nowotworem. Tymczasem samo stwierdzenie ich obecności nie powinno być powodem do obaw. W większości przypadku bowiem są to zmiany niegroźne i łatwe do usunięcia.
Polip – co to jest?
Pod pojęciem polipa rozumiemy widoczny gołym okiem, namacalny twór powstały z błony śluzowej. Czasem bywa określany jako obrzęk błony śluzowej o niezłośliwym charakterze. Polipy mogą pojawić się w każdym miejscu naszego organizmu, które wyściełane jest błoną śluzową. W rzeczywistości jest ona obecna wewnątrz wszystkich narządów – w okolicach otworów ciała (np. nosa lub jamy ustnej) błona śluzowa łączy się z naskórkiem.
Polip jest galaretowaty, sprężysty i bezbolesny. W jego wnętrzu znajduje się pewna ilość płynu, komórki, a także gruczoły z niewielką ilością naczyń krwionośnych. Polipami bywają tłuszczaki, gruczolaki, włókniaki, rzadziej nowotwory. Ze względu na kształt polipy dzielimy na siedzące i uszypułowane. Pierwsze mają szeroką podstawę. Drugie natomiast umiejscowione są na szypule, wewnątrz której znajdują się naczynia krwionośne.
Polipy w nosie
Kształtem przypominają kiść winogron, są miękkie i gładkie – polipy w nosie zwykle tworzą się w okolicach zatok przynosowych. Przyczyną powstawania zmian w obrębie nosa i zatok najczęściej jest przewlekłe zapalenie zatok, alergiczny nieżyt nosa lub astma. Polipy są też częstą przypadłością osób chorych na mukowiscydozę oraz uczulonych na salicylany.
Objawem polipów nosa jest jego stała niedrożność, uczucie zatkania nosa i częsty katar. Czasem z jam nosa występuje wyciek surowiczej lub ropnej treści. Zdarzają się też przypadki upośledzenia węchu lub smaku. Duże twory mogą nawet powodować deformacje w obrębie twarzy. Pacjent, u którego rozwinęły się polipy nosa, może wykazywać reakcje alergiczne na aspirynę.
Inne objawy polipów nosa to:
- Chrapanie
- Ucisk u nasady nosa
- Bóle głowy
- Bóle zębów
- Nawracające zakażenia dróg oddechowych
Występowanie polipów diagnozuje laryngolog za pomocą badania endoskopowego. Najskuteczniejszą metodą walki z polipami nosa jest ich chirurgiczne usunięcie.
Polipy w krtani
Umiejscowione na fałdach głosowych, zazwyczaj po jednej stronie, polipy krtani (nazywane też polipami gardła) najczęściej pojawiają się wskutek nadużywania głosu. Właśnie dlatego z problemem tym często zmagają się nauczyciele, aktorzy czy śpiewacy. Polipy krtani mogą być też skutkiem działania substancji drażniących – sprzyja im praca w narażeniu na pył czy palenie papierosów.
Objawami polipów krtani są:
- Zmiana barwy głosu
- Chrypka trwająca dłużej niż 2 tygodnie
- Suchy kaszel
- Częste odchrząkiwanie
- Wrażenie przeszkody w gardle
- Uczucie okresowej duszności
Podstawą diagnostyki polipów krtani jest laryngoskopia – badanie wykonywane przez laryngologa za pomocą lusterka krtaniowego. Wideostroboskopię natomiast wykorzystuje się w celu oceny ruchomości wiązadeł głosowych.
Polipy żołądka
Niebolesne, powstałe z błony śluzowej żołądka polipy nie niosą ze sobą żadnych objawów. Zwykle wykrywane są przypadkowo, podczas gastroskopii. Polipy żołądka to częsty problem osób po 60. roku życia, stosującym niezdrową dietę bogatą w tłuszcze, a ubogą w warzywa i owoce. Zmiany te mogą towarzyszyć zakażeniu bakterią Helicobacter pylori oraz chorobie wrzodowej żołądka.
Polipy żołądka dzielimy na:
- Polipy hiperplastyczne (powstałe na skutek zwiększenia liczby komórek żołądka)
- Gruczolaki
- Rakowiaki
- Ogniskowe rozrosty dołeczkowe
Wszystkie polipy żołądka powinny zostać zbadane histopatologicznie – zdarza się bowiem, iż przybierają postać nowotworową.
Polipy jelit
Podobnie jak w przypadku żołądka, polipy jelit zwykle są wykrywane podczas rutynowych badań – w tym wypadku kolonoskopii. Polipy w jelicie cienkim są przyczyną krwawień z przewodu pokarmowego. Temu rodzajowi polipów często towarzyszy nowotwór jelita grubego. Z kolei polipy w jelicie grubym wymagają bezwzględnego usunięcia, właśnie ze względu na wysokie ryzyko transformacji złośliwej.
Najbardziej niebezpieczne są polipy jelita w formie gruczolaków – wśród nich wyróżnia się gruczolaka kosmkowego, cewkowego oraz mieszanego. Niebezpieczeństwo polega na braku charakterystycznych objawów polipa jelita. Czasem mogą pojawić się dolegliwości takie jak zwiększona ilość gazów, biegunki czy lekkie krwawienie z odbytu. Z tego względu bardzo ważne jest regularne wykonywanie badań.
Czy polipy są zagrożeniem dla kobiet?
Szczególnym rodzajem rozrostów błony śluzowej są polipy szyjki macicy. To łagodne zmiany, które zwykle nie dają żadnych objawów. Gdy się rozrastają, mogą pojawić się krwawienia międzymiesiączkowe. Często wydłuża się też cykl owulacyjny. Przyczyną powstawania zmian w błonie śluzowej szyjki macicy najczęściej jest nadmiar estrogenów i burza hormonalna. Oprócz polipów szyjkowych, ginekolodzy wyróżniają też polipy endometrialne – rozwijają się one wewnątrz macicy. Polipy endometrialne to najczęściej przypadłość kobiet w okresie okołomenopauzalnym lub starszych.
Polipy szyjki macicy mogą utrudniać zajście w ciążę, choć nie jest to regułą. Natomiast w samej ciąży nie powodują żadnego zagrożenia. Jeśli wynik cytologiczny jest dobry, polipów nie leczy się w okresie ciąży. Co ciekawe, zmiany te mogą usunąć się samoistnie podczas porodu.
Leczenie polipów
W zależności od miejsca występowania, leczeniem polipów zajmuje się laryngolog (polipy gardła, nosa i zatok), gastrolog (polipy żołądka i jelit) lub ginekolog (polipy szyjki macicy). Najskuteczniejszą metodą leczenia polipów jest ich usunięcie. Przeprowadza się je w warunkach ambulatoryjnych. To stosunkowo prosty i bezpieczny zabieg, który zwykle nie niesie ze sobą ryzyka powikłań. Czasem przed zaleceniem wycięcia polipów, lekarz zaleca farmakoterapię, np. leczenie glikokortykosteroidami w przypadku polipów nosa czy przyjmowanie hormonów w leczeniu polipów macicy.
Ważne jest też usunięcie przyczyny tworzenia się polipów. W przypadku zmian w błonie śluzowej nosa może to wymagać np. wyleczenia przewlekłego zapalenia zatok czy alergii. Występowaniu polipów żołądka można zapobiec poprzez zmianę diety i nawyków. Polipów gardła – przez rzucenie palenia itp. Zmiany w obrębie błony śluzowej mają tendencję do nawracania, dlatego tak ważne jest dbanie o swoje zdrowie i wykonywanie regularnych badań.
