Mało rozpoznawalna dziedzina laryngologii zajmuje się leczeniem zmian na języku, przewlekłej chrypki, nieprawidłowej mowy, jąkania i wielu innych nieprawidłowości głosu. Pacjentami foniatry są m.in. nauczyciele i śpiewacy, u których zaburzenia wynikają ze specyfiki zawodu. Sprawdź, kiedy udać się do foniatry.
Otolaryngologia to bardzo rozległa dziedzina medycyny. W ciągu całego życia zdecydowana większość ludzi przynajmniej raz w życiu zmagała się z dolegliwościami w obrębie nosa, uszu, gardła i krtani, które wymagały interwencji lekarza. Wśród wielu specjalizacji w obrębie laryngologii szczególne miejsce zajmuje foniatria.
Kim jest foniatra?
Foniatria to dziedzina laryngologii wyspecjalizowana w leczeniu zmian chorobowych w obrębie głosu. Zwykle idzie w parze a audiologią, czyli badaniem i leczeniem słuchu. Lekarz foniatra koncentruje się na różnych zaburzeniach w obrębie mowy i języka, które doprowadzają do problemów z wytwarzaniem dźwięków. Wizyta u foniatry wymaga uzyskania skierowania od lekarza pierwszego kontaktu.
Kiedy należy się udać do foniatry?
Lekarz foniatra zajmuje się leczeniem szeregu dolegliwości, których nie zawsze kojarzymy z zaburzeniami w obrębie narządów głosu. Nieprawidłowości narządów mowy bardzo często łączą się ze schorzeniami w obrębie słuchu, dlatego lekarz foniatra zwykle jest też audiologiem. Diagnoza i leczenie wymagają kompleksowego podejścia do pacjenta.
Objawy, z którymi należy udać się do foniatry, to m.in.:
- Zaburzenia połykania
- Zmiany na języku
- Przewlekła chrypka
- Przedłużające się uczucie drapania lub podrażnienia gardła, krtani
- Zanik głosu
- Trudności z mówieniem
- Nieprawidłowy rozwój mowy
- Jąkanie się
- Uczucie zatkania ucha
- Szumy uszne
- Zachwiania równowagi
- Zawroty głowy
- Niedosłuch, częściowa głuchota
W zakres działania foniatry wchodzi też opieka nad pacjentami po zabiegach operacyjnych na krtani, a także po udarach i innych zdarzeniach, które wywołały problemy z mową. Takie osoby muszą na nowo nauczyć się mówić – wymaga to profesjonalnej opieki lekarskiej i wielu ćwiczeń pod opieką specjalisty.
Pacjentami foniatry często są osoby, u których zaburzenia głosu mają związek z charakterem wykonywanej pracy. Nauczyciele, śpiewacy itp. mają większe ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w obrębie narządów mowy ze względu na częste i intensywne operowanie głosem. To właśnie te grupy zawodowe są najbardziej narażone m.in. na ryzyko rozwoju raka krtani.
Jakie choroby może zdiagnozować foniatra?
Na podstawie kompleksowego badania lekarz foniatra może postawić trafną diagnozę. Pierwsza wizyta u tego specjalisty to przede wszystkim wywiad lekarski i badanie fizykalne. Ważne są też informacje na temat schorzeń występujących w rodzinie oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Szczególnie istotne mogą się okazać dane dotyczące przebytych chorób i różnego rodzaju nieprawidłowości w organizmie, ale też stylu życia, wykonywanej pracy itp.
Szczególnym rodzajem badania przeprowadzanego w ramach diagnozy schorzeń narządów mowy jest badanie laryngostroboskopem – narzędzie to umożliwia skontrolowanie stanu strun głosowych. W niektórych przypadkach konieczna jest też diagnostyka obrazowa, np. wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
Najczęstsze choroby narządów mowy i słuchu:
- wady wymowy
- opóźniony rozwój mowy
- jąkanie
- porażenie fałdu głosowego
- zawodowe choroby głosu, takie jak np. niedowład mięśni z niedomykalnością fonacyjną, guzki śpiewacze, wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych itp.
- afonia (bezgłos)
- rak krtani
- niedosłuch przewodzeniowy i niedosłuch odbiorczy
- pozaślimakowe zaburzenia słuchu (m.in. neuropatia słuchowa)
- nagła głuchota
- dysfunkcje trąbek słuchowych
- szumy uszne
Jak leczy foniatra?
W zależności od przyczyny zaburzenia głosu, skali problemu i rodzaju nieprawidłowości, lekarz foniatra może zalecić rozpoczęcie leczenia farmakologicznego, rehabilitacji, fizykoterapii, ale też wykonanie zabiegu lub operacji. To właśnie ten specjalista decyduje o konieczności wykonania operacji podniebienia lub krtani, punkcji migdałków podniebiennych itp.
Zaburzenia mowy mogą stanowić wynik poważnych nieprawidłowości, ale też drobnych infekcji. W tym drugim przypadku stosuje się leczenie zachowawcze. Dobrym przykładem jest przerost migdałków podniebiennych u dzieci. Nieprawidłowość ta bywa u kilkulatków wynikiem alergii lub osłabienia odporności. Leczenie farmakologiczne pozwala usunąć problem bez interwencji chirurgicznej.
Wśród zabiegów wykonywanych przez foniatrę-audiologa, najczęstsze to:
- wycięcie migdałków podniebiennych lub migdałka gardłowego
- intubacja dotchawicza
- zabiegi laserowe krtani lub głośni
- zabieg wycięcia krtani
- operacje podniebienia
- założenie rurki wentylacyjnej
- zabieg udrażniający trąbkę słuchową
- usunięcie polipów nosa lub zatok przynosowych
- nakłucie błony bębenkowej
- tracheotomia
- plastyka błony bębenkowej
- wszczepienie implantów ślimakowych
Foniatra-audiolog zajmuje się też dopasowywaniem aparatów słuchowych, prawidłowym ich założeniu, a także ich uregulowaniu, w razie gdyby ich działanie okazało się zbyt mocne lub zbyt słabe.
